Ο Χειρουργός Γιάννης Αλιφιεράκης

ΓΙΑΤΡΟΙ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ
Ο ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΛΙΦΙΕΡΑΚΗΣ

Γιός αγροτικής οικογένειας ο χειρουργός Γιάννης Αλιφιεράκης, γεννήθηκε στο Καλαμίτσι Αλεξάνδρου το 1916. Φοίτησε στο γυμνάσιο Βάμμου και στις δύο τελευταίες τάξεις του Πειραματικού Σχολείου Αθηνών, όπου φοιτούσε τα χρόνια εκείνα η αφρόκρεμα των νέων της Ελλάδος (Τσαλδάρηδες, Παπανδρέου κ.α).
Η οικογένεια Αλιφιεράκη έχει σημαντική εθνική προσφορά. Ο Χαϊνης Αλιφιέρης βαριά λαβωμένος από τους Τούρκους ξεψύχησε στο Θέρισσο όπως λέει το ριζίτικο τραγούδι «Ο όμορφος Αλιφιέρης». Ο παπά Ηλίας Αλιφιεράκης γδάρθηκε ζωντανός, ενώ ο οπλαρχηγός Γιάννης Εμμ. Αλιφιεράκης πολέμησε σε όλες τις επαναστάσεις από το 1866 μέχρι το 1897.
Την ειδικότητα του χειρουργού την απέκτησε ο Γιάννης Αλιφιεράκης το 1944 στο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού με δασκάλους τους κορυφαίους καθηγητές Ματθαίο Μακκά και Βασίλειο Κούρια. Υπηρέτησε τον ελληνικό στρατό το 1940, από το 1944-46 ως γιατρός τάγματος και από το 1948-50 ως Διευθυντής του Στρατιωτικού Νοσοκομείου Ξάνθης. Μετά την απόλυσή του από το στρατό ο καθηγητής Μακκάς του προσέφερε υψηλή θέση δίπλα του, αλλά ο Αλιφιεράκης την αρνήθηκε διότι προτιμούσε να υπηρετήσει τους ανθρώπους του
τόπου όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε. Μάλιστα ο πρώτος ασθενής που χειρούργησε ήταν ο πατέρας του. Το 1950 τοποθετήθηκε Διευθυντής της χειρουργικής κλινικής του Νοσοκομείου Χανίων. Μόνος χειρουργός, με βοηθούς που ο ίδιος ήταν υποχρεωμένος να εκπαιδεύσει, χωρίς τα απαραίτητα εργαλεία και βασικά εξαρτήματα χειρουργείου. Ο ίδιος ορθοπεδικός, ουρολόγος, παιδοχειρουργός, νευροχειρουργός….στην θέση του σήμερα υπηρετούν δεκάδες
χειρουργών όλων των ειδικοτήτων. Φυσικά ούτε λόγος να γίνεται για ωράρια, εφημερίες, άδειες… Εφημέρευε μέρα νύκτα. Ο ίδιος είπε κάποτε, ότι «αν κάτι μου έλειψε στη ζωή ήταν ο ύπνος». Στα απομνημονεύματά του αναφέρει ότι όταν η Υπουργός Υγείας τη δεκαετία του 50 κα Τσαλδάρη επισκέφθηκε το Νοσοκομείο Χανίων συγκινήθηκε τόσο πολύ, που έκλαψε βλέποντας την προσπάθειά του σε τόσο αντίξοες συνθήκες. Χειριζόταν μόνος ένα μικρό ακτινολογικό μηχάνημα. Υπεύθυνος για την αποστείρωση, τη νάρκωση, τις εγχειρήσεις, τη
νοσηλεία.

Ο Ανώτατος Γεν. Αρχίατρος Δρ. Σπύρος Καστανάκης έγραψε ότι μόνο ένας
χειρούργος μπορεί να καταλάβει και να εκτιμήσει τη δεκαπενταετή (1950-1965) προσφορά του Γιάννη Αλιφιεράκη στο Νοσοκομείο Χανίων. Όμως κι ο απλός κόσμος της εποχής του τον είχε σχεδόν θεοποιήσει: «Ο Θεός κι ο Αλιφιέρης» έλεγαν.
«Τέταρτη μέρα βάλανε τον Τσέγκα στο μαχαίρι
και ότι θέλει ο Θεός κι ο μέγας Αλιφιέρης»
έλεγε ο γνωστός τροβαδούρος Νικολής Τσέγκας. «Απού θέλει το κακό του Αλιφιέρη, χωρίς κερί στον Αδη να κατέβει» έλεγαν άλλοι.
«Να ζήσεις Αλιφιέρη μου, να ζήσεις Αλιφιέρη,
απού χεις πίστη στο Θεό και τέχνη στο μαχαίρι».

Βελτίωσε τις συνθήκες εργασίας του με παρεμβάσεις προς τις αρμόδιες αρχές. Ως κύριος μοχλός πίεσης μέσω των ομογενών της Αμερικής και της τότε Υπουργού Υγείας Λίνας Τσαλδάρη (την οποία γνώριζε λόγω της φιλίας του με τους Τσαλδάρηδες από το Πειραματικό) πρωτοστάτησε στην ανοικοδόμηση και επέκταση του νοσοκομείου Χανίων.
Μάλιστα, όταν το 1958 του ανατέθηκαν και τα καθήκοντα του Διοικητικού Διευθυντή του Νοσοκομείου, οι εργασίες επισπεύθηκαν, το νοσοκομείο προμηθεύτηκε νέο τεχνολογικό υλικό και ο ίδιος μπόρεσε να αναδείξει τις εξαιρετικές χειρουργικές του ικανότητες, γεγονός που οδήγησε ασθενείς από όλους τους νομούς της Κρήτης αλλά και από την Αθήνα, καθώς και ομογενείς από την Αυστραλία να έλθουν στα Χανιά να χειρουργηθούν απ’ αυτόν.
Συμβουλευόμενος ιατρικά ελληνικά και ξένα συγγράματα, χάρις και στη γνώση της
Γερμανικής γλώσσας προχώρησε σε πρωτοπόρες για την εποχή και τον τόπο επεμβάσεις. Ο καθηγητής του Βασίλειος Κούριας δεν πίστευε στα μάτια του όταν είδε υγειέστατο Σφακιανό που χειρουργήθηκε από τον Αλιφιεράκη, πάσχων από ρεβό γόνυ, υποβληθείς σε επέμβαση οστεοτομίας. Τέτοιες επεμβάσεις δεν γινόταν ούτε στην Αθήνα εκείνη την εποχή. Τη δεκαετία του 50 έκανε την πρώτη πλαστική επέμβαση στην Κρήτη, σε νέα γυναίκα η οποία είχε τραυματισθεί σοβαρά στο πρόσωπο. Ο ίδιος ο γράφων, θυμάται την ευγνωμοσύνη ενός νέου που συνάντησε στο στρατό. Ηταν ένας από τα πολλά νεογνά που χειρουργήθηκαν λίγες μέρες μετά τη γέννησή τους, λόγω στενώσεως πυλωρού. Νευροχειρουργικές επεμβάσεις με κρανιοτομή, χειρουργικές επεμβάσεις θυρεοειδούς, νεφρών, που ακόμη και σήμερα δεν γίνονται σε πολλά επαρχιακά νοσοκομεία, γινόταν εύκολες στα δικά του χέρια. Μερικά από τα επιτεύγματά του ανακοινώθηκαν και έγιναν πρωτοσέλιδα στον αθηναϊκό τύπο.
Πολλοί από τους βοηθούς του στα πρώτα ιατρικά τους βήματα είναι σήμερα καταξιωμένοι επιστήμονες, ορισμένοι έγιναν καθηγητές Πανεπιστημίων. Ο ίδιος, παρά τις σπάνιες χειρουργικές επεμβάσεις που παραγματοποίησε, το αναμφισβήτητο ταλέντο δεν έφυγε ποτέ από την πόλη και δεν πρόβαλε τη δουλειά του για πανεπιστημιακούς τίτλους. Του αρκούσε η αγάπη των ανθρώπων, προέτρεπε τα παιδιά να γίνουν γιατροί και είναι κάμποσοι οι γιατροί στα Χανιά που άκουσαν την προτροπή του έχοντάς των ως πρότυπο. Εγραφε στον τοπικό τύπο εκλαϊκευμένα άρθρα για τα σοβαρά και επείγοντα ιατρικά περιστατικά, ενώ ταυτόχρονα έστελνε γραπτές οδηγίες στους ιατρούς των αγροτικών ιατρείων για την έγκαιρη διάγνωση και τον σωστό χειρισμό τους.
Η ιατροφιλοσοφική θεωρία του για τον καρκίνο που δημοσιεύτηκε στον τοπικό τύπο το 1964 δικαιώθηκε στις μέρες μας. Εδινε έμφαση στη σωστή λειτουργία του αμυντικού ανοσοποιητικού συστήματος για την αντιμετώπιση της νόσου. Σήμερα πειραματίζονται με εμβόλια κατά του καρκίνου. Ο Πρόεδρος της Ελληνικής αντικαρκινικής Εταιρείας καθηγητής Νικόλαος Δοντάς, όταν διάβασε το εν λόγω άρθρο μετά από 35 χρόνια, το 1999, δήλωσε ότι δεν θέλει να προσθέσει ούτε μία γραμμή στις σκέψεις του Ελληνα χειρουργού. Ανθρωπος σπάνιας ενεργητικότητας και δημιουργικότητας ο Γιάννης Αλιφιεράκης το 1962 λειτούργησε
παράλληλα και τη δική του ιδιωτική κλινική. Χιλιάδες Χανιωτών πέρασαν την πόρτα της και βγηκαν υγιείς χάρις στο χαμογελαστό γιατρό που τόσο λείπει από τους παλαιότερους Χανιώτες. Η κλινική αυτή ήταν πρότυπο ιδιωτικής κλινικής τις δεκαετίες του 60 και του 70.
Μετά την αποχώρησή του από το Νοσοκομείο, μπορούμε να πούμε ότι ήταν το δεύτερο νοσοκομείο της πόλης μας. Τα δύσκολα περιστατικά πήγαιναν «στου Αλιφιέρη».
Συνέχισε να χειρουργεί μέχρι το 1993 ενώ ως το τέλος της ζωής του περιέθαλπτε
ηλικιωμένους ασθενείς. Σε 40 χιλιάδες υπολογίζονται οι χειρουργικές επεμβάσεις που πραγματοποίησε. Κάποιοι λένε ότι με τέτοια δράση, αν αμοιβόταν κανονικά θα έπρεπε να είναι μεγιστάνας του πλούτου. Ο γιατρός όμως ήταν αφιλοκερδής, φιλάνθρωπος και ποτέ δεν εκμεταλλεύτηκε τον ανθρώπινο πόνο, τη μεγάλη φήμη του. Μην ξεχνούμε επίσης ότι ο νοσοκομειακός μισθός ήταν πενιχρός, τα χρόνια δύσκολα και οι απαιτήσεις του όταν χειρουργούσε σε διάφορες ιδιωτικές κλινικές, προσαρμοσμένες στην τότε σκληρή πραγματικότητα.
«Πολλές οι μαύρες μέρες, λίγες ρούσες
Αγίους Αναργύρους κι Ιπποκράτη
Τη φτώχεια και τον πόνο διακονούσε»
Έγραψε γι αυτόν ο ποιητής και λαογράφος Αθανάσιος Δεικτάκης. Οι συνάδελφοί του τον εκτιμούσαν για την σοβαρότητα, την ψυχική καλαισθησία και τη δικαιοσύνη του. Τον εξέλεξαν για πολλά χρόνια πρόεδρο του πειθαρχικού συμβουλίου του Ιατρικού Συλλόγου Χανίων. Πολυσχιδής προσωπικότητα καθώς ήταν, δεν έμεινε απαθής μπρος στα κοινωνικά και πολιτικά ρεύματα της εποχής του. Στο γραφείο του υπήρχε πάντα η φωτογραφία του
Ελευθερίου Βενιζέλου. Υπήρξε για αρκετά χρόνια σημαίνων στέλεχος του κόμματος των Φιλελευθέρων, καθώς και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής. Με άρθρα του στον τοπικό τύπο
έθιγε διάφορα επίκαιρα θέματα κοινωνικού ενδιαφέροντος. Σαν ιδιώτης γεωργός, συνέβαλε στη γεωργική ανάπτυξη του Αποκόρωνα. Πολλές οι παρεμβάσεις του προς τις δημόσιες αρχές και τους πολιτικούς για την επέκταση του δικτύου άρδευσης στην περιοχή. Βοήθησε πολλούς απλούς ανθρώπους αλλά και συλλόγους στη διάρκεια της ζωής του, ενώ ήταν συνεργάτης της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας. Ο χρόνος μόνο δάμασε τον αδάμαστο αυτόν άνθρωπο, χαρίζοντάς του εκείνο που του έλειπε, τον ύπνο. Έφυγε όμως όρθιος όπως ήθελε, εν ενεργεία, σε ηλικία 85 χρόνων. Θα τελειώσουμε το σημείωμά μας με τα λόγια του
Προέδρου της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας κ. Νικολάου Δοντά για τον Γιάννη Αλιφιεράκη: «Έδινε όλο το παράδειγμα που είναι απαραίτητο για τους νεότερους να εντατικοποιήσουν την ψυχική και πνευματική τους σφαίρα». Άλλος ένας λόγος για να τον τιμήσουμε και να τον θυμόμαστε.

Εμμ. Ι. Αλιφιεράκης

Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στα Ιατρικά Χρονικά Χανίων τον Φλεβάρη 2002.